Verbouwen en renoveren in Hongarije

Afgelopen jaar is er het een en ander gewijzigd t.a.v. bouw- en sloopvergunningen in Hongarije. In plaats van een vergunningsplicht geldt er nu in principe een meldingsplicht. En van papieren dossiers is men overgegaan op digitale (elektronische) dossiers en dagboeken. In theorie zou veel een stuk eenvoudiger en soepeler moeten worden, maar in de praktijk blijkt dit niet altijd het geval te zijn. Ook is het ons op kantoor gebleken dat er bij de Nederlanders en Belgen in Hongarije veel onwetendheid en verwarring heerst. Daarom in deze aflevering kort aandacht voor de belangrijkste wijzigingen en enkele tips om boetes te voorkomen.

Bouwregelgeving: ook in Hongarije

Voorop gesteld: net als in Nederland en België zijn er in Hongarije regels voor het bouwen, verbouwen en slopen van bouwwerken. Veel regels zijn, in tegenstelling tot wat velen schijnen te denken, wellicht nog strenger en gedetailleerder dan in West-Europa. Alles wordt getoetst aan het bestemmingsplan, bouwbesluit en overige regelgeving. De tijd dat men even bij de burgemeester op de koffie ging en al dan niet meende iets in een envelopje te moeten doen is echt al heel erg lang voorbij, als het ooit al zo is gegaan, voor de Wende van 1989….
Toegegeven: er wordt meestal minder streng gecontroleerd in Hongarije. Dat komt echter vooral omdat de huizen hier gemiddeld verder van elkaar liggen, waardoor men minder snel een buurman tot last is en er zodoende ook minder vaak een bezwaar of klacht wordt ingediend. Zeker op het Hongaarse platteland geldt toch een beetje de ongeschreven regel dat men de buren met rust laat als die iets bouwen, zolang het maar niet te groot wordt of als men er niet veel last van heeft. Bijna elke Hongaar heeft ergens in zijn tuin wel iets staan dat niet helemaal volgens de vergunningen gebouwd is, dus die zal niet zo snel ‘klikken’. Maar als de verhoudingen met de buren verstoord raken, dan loopt men natuurlijk wel een risico. Verjaring treedt in principe pas na 15 jaar op. Tot voor kort verliep de aanvraag van een bouw- of sloopvergunning in Hongarije redelijk hetzelfde met de procedure in de Benelux. Een architect maakte een tekening, die moest voldoen aan het bestemmingsplan en men vroeg een bouwvergunning aan; aanvankelijk bij de gemeente of bij een grotere plaats in de buurt, de laatste jaren wordt alles afgehandeld op het districtsniveau (‘járás’). Na een relatief korte tijd van bekendmaking, kreeg men redelijk snel de vergunning en kon men beginnen met bouwen. Er werd en wordt vrijwel nooit bezwaar ingediend.

Nieuwe regels: melden in plaats van vergunning vragen

Omdat er zeker op het platteland niet snel geklaagd wordt door buren en men sowieso elkaar niet zo snel overlast bezorgt, is besloten de procedure van bouwvergunningen te vereenvoudigen. Men heeft formeel geen vergunning vooraf meer nodig om te kunnen beginnen. Door nogal wat landgenoten (en Hongaren) is dit uitgelegd als zou er nu vergunningvrij gebouwd kunnen worden, men kan dus alles zelf doen en heeft geen architect of aannemer meer nodig. Niets is echter minder waar! Er gelden nog steeds vele regels en voor schriften waaraan wordt getoetst, alleen mag men op eigen risico reeds beginnen, als men alles maar wel meldt en in een digitaal dagboek bijhoudt. Hierop wordt streng en heel doelgericht gecontroleerd. Het doel van de overheid was namelijk juist om de in de bouw optredende echte problemen op te lossen. Als eerste probleem werd vooral gezien het feit dat als er plan-, bouw- en constructiefouten optraden tijdens of na de bouw, dat de aansprakelijkheid daarvoor eenvoudig werd afgewezen door de betrokkenen en het heel lastig was een schadevergoeding te krijgen. Als tweede probleem werd gezien het op grote schaal optredende zwartwerken: hierdoor was er niet alleen een probleem met de aansprakelijkheid, maar liep de overheid ook veel sociale premies en belastingen (onder andere btw) mis. In de nieuwe regelgeving wordt met name zwarte arbeid tegengegaan, daarnaast is steeds duidelijk wie waar verantwoordelijk en met name ook aansprakelijk voor is.

Digitaal bouwdossier

Er is een nieuwe, digitale omgeving ontworpen. Deze staat bekend onder de naam ÉTDR, in het algemeen “E-Építés” genoemd (de eerste ‘e’ staat voor ‘elektronisch’, de term die in Hongarije vaak wordt gehanteerd voor ‘digitaal’, oftewel zaken die met behulp van het internet worden afgehandeld; ‘építés’ betekent ‘bouw’). In deze digitale omgeving wordt een digitaal dossier aangemaakt en alle betrokkenen kunnen hier digitaal alle benodigde informatie uitwisselen: de architect de bouwtekeningen, technische schetsen, statische berekeningen, de vergunningen, aanvullende voorschriften enzovoort. Een belangrijk onderdeel is het digitale ‘bouwdagboek’, de zogenoemde “E-Napló”. In dit dagboek dienen elke dag vooraf de geplande en na afloop de uitgevoerde werkzaamheden te worden beschreven. Welke werkzaamheden worden op welke bouwplaats door welke bouwvakkers of installateurs uitgevoerd? Ook als er niet wordt gewerkt, dient dit te worden gemeld. Op die manier kan men eenvoudig controleren wie welke klus uitvoert en zo kan men doelgericht zwartwerken tegengaan. Er is een hoofdverantwoordelijke, dat is doorgaans de bouwopzichter. Deze dient een contract te hebben met de (hoofd)aannemer en eigenaar en in het bezit te zijn van de vereiste diploma’s en registratie. Al is men als buitenlander nog zo handig en in het bezit van vakdiploma’s, alleen in Hongarije geregistreerde, gediplomeerde bouwkundige ingenieurs mogen opzichter zijn. Zij zijn hiermee ook eindverantwoordelijk. Evenzo dient er een officiële, geregistreerde architect te worden ingeschakeld voor de tekeningen en controle op de vergunningen. Er is strikt gereguleerd welke architect en bouwkundige welk project mag begeleiden; hoe groter het bouwwerk, of als het een monument betreft, hoe strenger de diplomavereisten.

Vrijstelling

Bovenstaande geldt zowel voor nieuwbouw, als ook voor verbouwingen en uitbreidingen, alsmede sloopwerkzaamheden. Er gelden diverse vrijstellingen, evenals voorheen. Indien men bijvoorbeeld alleen aan de binnenkant zaken aanpast en de gebruiksfunctie en netto woonoppervlakte niet of nauwelijks wijzigen en ook de dragende constructies niet worden aangetast, dan is er doorgaans geen vergunning en dus ook geen melding via “E-Építés” vereist. Hetzelfde geldt voor het slopen van kleinere delen van een woning of bijgebouwen. Wie graag alles zelf wil doen of uit fiscale overwegingen liever geen vergunning wil aanvragen, kan dus maar beperkt zijn gang gaan. Het is dan wellicht een optie om de verbouwing over langere tijd (jaren) uit te spreiden: als men telkens slechts een heel kleine aanpassing maakt, kan het zijn dat men niet iets hoeft te melden en dus geen digitaal dagboek hoeft bij te houden. Wel is het ook dan verstandig (of wordt geëist) dat men van de directe buren een ondertekende verklaring verkrijgt dat zij akkoord zijn met de werkzaamheden.

Voor lezers die van plan zijn een ingrijpende verbouwing, aanbouw of nieuwbouw te realiseren raad ik des te meer aan om een goede architect en erkende aannemer te zoeken, die ervaring hebben met het digitale dossier en ook het digitale dagboek. Dat alles vereist specialistische kennis en omdat alles in het Hongaars dient te gebeuren is het onverstandig om dat door beunhazen te laten doen. Het is namelijk altijd de opdrachtgever die eindverantwoordelijke is.

Met medewerking van: Mr.drs Robert Kemkers